गीर्वाणतरङ्गिणी

• राघवेन्द्राचार्य राचूरि
• दिनाङ्कः – 02-09-2025

नृसिंह सिंहनादरिक्तदैत्यकुम्भिकुम्भकं

हिरण्यधन्यजन्यबालफालपालदोर्द्वयम्

मदीयपापलेपतापपावकाक्षियुग्मकम्

भजे सुपूर्णदोषदूर तेङ्घ्रिपारिजातकम्  ।।1

कदाचिदागताश्शुभास्ससनन्दनादिपावकाः ।

विकुण्ठिता बभूवुराप्य ते विकुण्ठरक्षकान् ।।

जितारिषट्कुवर्गकास्त रोषताम्रलोचनाः

तदाशपन् कृपालवोपि यातमाश्वधोगतिम् ।। 2।।

रजस्तमोविलीनविष्णुपादमूलवर्जितम्

सुराहुजिह्वयोपरक्तचन्द्रमण्डलोपमम्

विदोषजालकालितं समस्तलोककण्टकम्

भवेत् त्रिजन्म भीकरं नृलोकदोषगोचरम् ।।3।।

इतीह शापतापितौ भभूवतुर्मदोत्कटौ

विकुण्ठधामपालकौ जयान्तविष्णुपार्षदौ ।

अमुक्तधामसंस्थितावतो न चाप्ततामसौ

दितेस्सुतत्वमापतुर्सुकश्यपात्मजावुभौ ।। 4

वराहवक्त्रतोत्रशस्त्रघातरूक्षराक्षसं

हिरण्मयाक्षनामकं मृतं समीक्ष्य विस्फुरन् ।

मदीयशूलभिन्नतुण्डमाशुसोदरान्तकं

विधाय तर्पये निजं प्रियानुजं त्विति ब्रुवन् ।।5

जटाप्रभाविभावितांशुमालिनव्यशोभया

हिरण्यकस्तदग्रजो चचार दुश्चरं तपः

विधिस्तुतोष तेन तस्य काङ्क्षितं वरं ह्यदात्

वरोर्जितो हिरण्यकोप्यभून्महाबलान्वितः ।। 6    

विजित्य सर्वदिग्गणं सुरासुरोरगादिकं

पिशाचयक्षराक्षसान् तथा च सिद्धचारणान्

ऋषीन् पितृन् च हिंसयन् मनूनपि प्रकम्पयन्

समस्तलोकशासकोह्यभूत् स चण्डशासनः ।। 7

तथापि विष्णुपार्षदो ह्यभूत्तदीयपुत्रकः

प्रकोपितेन तेन वध्य एष इत्युदीरितो

मनो हि बन्धमोक्षयोर्निदानमस्ति विद्यताम्

न सन्ति विद्विषः समं मनो हरौ विधित्सताम् ।। 8

जहीह भावमासुरं भजस्व देवमात्मगम्

कुरुष्व योग्यतानुगं स्वहृद्यनन्तधारणम् ।

न केवलं ममेश्वरो तवापि चेश्वरो ह्यसौ

इतीह धैर्यसंयुतं वचश्च तेन भाषितम् ।। 9  

(कदापि) (क्वास्ति) मन्दभाग्य यर्हि विद्यते स ईश्वरः

कुतोद्य न प्रदृश्यतेत्र यद्यसौ हि सर्वगः ।

हरामि ते शिरोधुना त्वदीश्वरोवतान्निजं

समीरयन् स्वमुष्टिघातमाददेच्छछर्दिपे ।।  10

(तदात्म)(ब्रह्म)भाण्डविस्फुटन्निनादजो नृकेसरी

ददार संपतन्तमाशु खड्गहस्तमद्भुतम् ।

नखाग्रगृध्रराजतुण्डखण्डितोरगप्रभं

वमद्दुरुक्तिजालतीक्ष्णदुर्विषाग्निमुल्बणम् ।। 11

उग्रं वीरं महाविष्णुं ज्वलन्तं सर्वतोमुखम् ।

नृसिंहं भीषणं भद्रं मृत्युमृत्युं नमाम्यहम् ।।

उग्रं ह्युग्रनखत्विषा प्रमुषिताज्ञानान्धकारापदं

वीरं घोररिपुप्रचण्डनिनदप्रध्वंससर्वाननम् ।

मुत्योर्मृत्युमनन्तसौख्यदमहाविष्णुं नृसिंहाकृतिं

वन्दे भद्रमभद्रभीषणमहं प्रत्युज्वलन्तं हरिम् ।। 12

इति श्रीराघवेन्द्राचार्यकृतं नरसिंहावतारवर्णनम्